Deze presentatie gaat in op de situatie van advocaten in Azerbeidzjan en Rusland, en richt zich op landen die in de afgelopen twee decennia herhaaldelijk oproepen van de internationale gemeenschap hebben genegeerd om het recht op een advocaat en een onafhankelijke rechter te waarborgen. In 2013 waarschuwde de Special Rapporteur on the Situation of Human Rights Defenders van de VN dat de ruimte voor het maatschappelijk middenveld en verdedigers in bepaalde regio's van de wereld zichtbaar kleiner werd en dat ze op geraffineerdere manieren tot zwijgen werden gebracht, waaronder door het rechtssysteem te misbruiken om hun activiteiten te criminaliseren en te stigmatiseren.

In Europa wordt de toenemende politisering van rechters geïllustreerd door de inlijving van het Hooggerechtshof door de Poolse partij voor Recht en Rechtvaardigheid (PiS)  en de metamorfose in Hongarije van een bewonderenswaardig onafhankelijke rechterlijke macht naar een door Viktor Orbán gedomineerde rechterlijke macht. Als gevolg daarvan ondervinden advocaten moeilijkheden om zaken te behandelen die politiek gevoelig liggen. Advocaten die activisten en andere critici van het regime vertegenwoordigen, krijgen weinig tijd om de verdediging van hun cliënten voor te bereiden, en rechtbanken houden zich in dergelijke zaken niet aan de regels van een eerlijk proces. Advocaten zelf zijn het doelwit van hun mensenrechtenwerk: zij worden bedreigd en aangevallen, hun vergunning wordt ingetrokken en zij worden veroordeeld voor strafbare feiten.

Tegen deze achtergrond wordt in deze presentatie ingegaan op de belangrijke relatie tussen advocaten en rechters, die essentieel is voor het waarborgen van een eerlijk proces. Stefanie Lemke biedt een contextuele studie van een aantal Europese landen, waar regeringen over verregaande bevoegdheden beschikken en de rechterlijke macht gebruiken om het werk van advocaten te ondermijnen. De presentatie eindigt met een kritische beoordeling van de huidige internationale mensenrechtenmechanismen om justitiële intimidatie van advocaten effectiever tegen te gaan.

Stefanie Lemke

Stefanie Lemke is gasthoogleraar aan het International Institute for the Sociology of Law (IISL), onderzoeker aan de Universiteit van Oxford/Parijs Nanterre, en wetenschappelijk expert bij de Raad van Europa en de Europese Commissie.

Marc de Werd

Marc de Werd is senior raadsheer bij het Gerechtshof Amsterdam, hoogleraar Rechtspleging aan de Universiteit van Amsterdam en lid van het CCJE van de Raad van Europa.

Neem voor meer informatie contact op met Roland Pierik (R.Pierik@uva.nl)