Belang van gesubsidieerde rechtsbijstand 

Sociaal advocaten spelen een cruciale rol in de rechtsstaat. Zij zorgen ervoor dat ook mensen met een lager inkomen toegang hebben tot juridische bijstand. Wanneer deze advocaten verdwijnen, komt de gelijke toegang tot het recht onder druk te staan. Mede door de vergrijzing en hoge werkdruk stromen veel advocaten uit, waardoor steeds minder jonge juristen voor dit vak kiezen.

Tijdens een speciaal symposium in SPUI25 werd uitgebreid besproken hoeveel en op welke manier er in het onderwijs aandacht is voor de sociaal advocatuur. Een veelgehoorde opmerking was dat commerciële kantoren zeer zichtbaar zijn op juridische faculteiten: met gastcolleges en via sponsoring van evenementen van studieverenigingen en andere verleidingen. Ruth de Bock, hoogleraar Civiele rechtspleging, vroeg zich bijvoorbeeld af of commerciële kantoren niet té zichtbaar zijn. 

Volgens decaan Mireille van Eechoud kan de rechtenfaculteit meer doen in de communicatie naar studenten om de sociale advocatuur duidelijk onder de aandacht te brengen. ‘Het gaat over beeldvorming, in contact komen met de sociale advocatuur en de zichtbaarheid vergroten, zonder dat je van eenpitters vraagt om steeds op te komen dagen.’ Maar ze ziet ook dat vooral studieverenigingen, met het oog op de loopbanen van hun leden, juist warme contacten onderhouden met de commerciële kantoren.

Lees een uitgebreid verslag van het symposium op Mr. Online of kijk het terug bij SPUI25. 

Een groeiend tekort aan sociaal advocaten 

Ook uit onderzoek blijkt dat rechtenstudenten op dit moment relatief weinig met de sociaal advocatuur in aanraking komen, maar juist vaker met de commerciële advocatuur. Dit vertelt Liesbeth Hulst, bijzonder hoogleraar Toegang tot het recht en gesubsidieerde rechtsbijstand, aan Folia.

Hoogleraar Rechtsfilosofie en beroepsethiek voor juristen Iris van Domselaar deelde haar zorgen in een opiniestuk in Trouw, waarin ze betoogt dat rechtenfaculteiten hun studenten beter moeten wapenen tegen de lokroep van de Zuidas. Eerder ging zij al in gesprek met hoogleraar Richard Moorhead over de toeslagenaffaire en het Post Office-schandaal. In beide schandalen werden mensen ten onrechte beschuldigd van het niet naleven van de regels, zonder dat ze zich daar goed tegen konden verweren. 

De rol van juridisch onderwijs 

Veel experts wijzen op de verantwoordelijkheid van rechtenfaculteiten om studenten kennis te laten maken met de sociaal advocatuur. Met de komst van bijzonder hoogleraar Hulst komt er vooral binnen de al bestaande vakken meer aandacht voor de praktijk van de sociaal advocatuur. In januari begint bovendien het verplichte derdejaars vak Recht en praktijk. Dit vak behandelt de sociaal advocatuur, rechtsproblemen in de samenleving, het perspectief van burgers en hoe juristen met burgers omgaan.

‘We weten uit bestaande onderzoeken dat driekwart van de studenten zegt binnen de rechtenopleiding niet of nauwelijks in aanraking te komen met de sociaal advocatuur,’ vertelt Hulst aan Advocatenblad. ‘Aan die onbekendheid is vrij makkelijk wat te doen. Daarnaast weten we ook dat een derde van de rechtenstudenten het vak van sociaal advocaat best interessant vindt.’ 

Naast het onderwijs zijn er volgens experts echter ook structurele maatregelen nodig: hogere vergoedingen, meer steun vanuit de overheid en een betere zichtbaarheid van het vakgebied.